Acil Ortopedi

Ortopedide Acil Kırık Vakaları

Acil Ortopedi : Acil kırık ve çıkıkların yanı sıra ortopedik acil durumlar, kas-iskelet sisteminde acil tıbbi müdahale gerektiren çeşitli travmatik yaralanmaları kapsar. Bu yaralanmalar sadece kemik yaralanmaları olabileceği gibi kas-tendon veya damar-sinir yaralanmalarının da beraber olduğu durumları da içerebilir.

Acil Kırıklar:

Kırıklar kemiklerde kırılma veya çatlaklardır. Tanım olarak çatlak ifadesi ayrılmamış kırıkları ifade etmektedir. Acil kırıklar, ciddiyetleri veya ilişkili sorunları nedeniyle acil tıbbi müdahale gerektiren kırıklardır. Bunları genel olarak özetleyecek olursak;

– Açık Kırıklar: Kemiğin deriyi deldiği kırıklardır. Bunlar enfeksiyon riski nedeniyle özellikle acildir. Bu tür kırıklarda kemik uçları cildin dışına çıktığından acil müdahale gerektirmektedir. Tedaviler açık yaralanmanın şiddetine ve boyutuna göre değişkenlik gösterebilmektedir. Çok büyük yaralanmalarda eksternal fiksatör (dışarıdan tespit) ile kırıkların acil tedavisi yapılır ve sonrasında kalıcı ameliyat süreçleri başlar. Hastalar daha acil serviste iken tetanoz aşısı uygulanmalı ve hemen antibiyotik tedavisi başlanmalıdır.

-Yer Değiştirmiş Kırıklar: Kemiğin kırık uçlarının düzgün hizalanmadığı kırıklardır. Bu tür kırıklar kemiklerin etrafında bulunan damarlara ve sinirlere bası yaparak kırığın kendisinden başka sorunlara sebebiyet verebilmektedir. Erken müdahale yapılmadığında örneğin el bilek çevresindeki bir kırıkta median sinire bası yaptığında geri dönüşü mümkün olmayabilen sorunlara sebep olabilmektedir.

-Eklem İçi Kırıklar: Eklem yüzeyini içeren, eklem fonksiyonunu etkileyebilen ve hassas bir tedavi gerektirebilen kırıklar. Bu kırıklarda ise vücudun normal fonksiyonunu gösterecek hareketleri yapamama sorunu söz konusudur. Örneğin ayak bilek eklemi hareketli bir bölgedir. Bu bölgedeki kırıkların mümkün olan erken sürede tedavisi, düzgün bir eklem hareket açıklığını sağlamak ve dolayısıyla günlük yaşamı uygun bir şekilde devam ettirebilmek açısından önemlidir.

-Çocukluk Çağı Kırıkları: Çocukluk çağı kırıklarının iyileşme süreci kendi içerisinde bir takım farklılıklar içermektedir. Remodeling(yeniden şekillenme) çocuklarda tedavide lehimize olan bir süreçtir. Örnek verecek olursak önkolda ya da kolda oluşan kırıklar zaman içerisinde tedavi süreci ile birlikte uygun bir dizilime sahip olabilmektedir. Ancak sıklıkla karşılaştığımız dirsek çevresi kırıklarda ise acil cerrahi müdahale gerekebilmektedir.

-Bazı Özel bölgelerin Kırıkları: İnsan vücüdunda doğası gereği kaynaması zor olan kırıklar vardır. Bunlara kalça kemiğinin boyun kısmı (femur boyun), el bilekte skafoid kemiği ve ayak bilekte talus kemiği örnek verilebilir. Bu bölgelerin kırıklarında da acil cerrahi tedaviler kırığın daha hızlı ve düzgün kaynaması açısından gerekli olmaktadir.

Acil Çıkıklar

Çıkıklar, birbirine bağlı iki kemiğin uçları eklem içindeki normal konumlarının dışına çıkmaya zorlandığında meydana gelir. Son derece acı verici olabilirler ve sıklıkla acil tıbbi müdahale gerektirirler.

-Omuz Çıkığı: Omuz kemiğinin omuz yuvasından dışarı fırlamasıdır. Omuz eklemi travmatik olabileceği gibi tekrarlayan çıkık durumu olan hastalarda basit hareketlerle de çıkabilmektedir. Kıkırdağın zayıf beslenmesi, etraf damar ve sinir yapılara bası oluşturması ve yerine konulmadığında geçen süre ile eklem kapsülünün kısalması gibi nedenlerle acil olarak yerine konulması gerekmektedir.

-Dirsek Çıkığı: Önkolun kemikleri (radius ve ulna) dirsek ekleminde yerinden çıkmaya zorlanır. Bu durum da omuz eklemi gibi ağrılı bir süreçtir. Dirsekte belirgin bir deformite ve hareket kısıtlılığı mevcuttur. Önkola giden damar ve sinir yapılarının zarar görmemesi için acil olarak yerine konulması gerekir.

-Kalça Çıkığı: Femur kemiğinin leğen kemiğindeki yuvadan çıkmasıdır. Bu çıkıklar yüksek enerjili yaralanmalar sonrası oluşmaktadır. Sıkılıkla beraberinde kalça eklem yuvasının da kırıkları olduğundan iyi bir radyolojik değerlendirme gerektirmektedir. Beraberinde siyatik sinir zarar görebilir. Bu nedenle acil olarak çıkığın yerine oturtulup beraberinde yuva veya baş kısmı kırıkları varsa eş zamanlı olarak tedavi edilmelidir.

-Diz Çıkığı: Diz eklemini oluşturan kemiklerin sıklıkla patellayı (diz kapağını) içerecek şekilde yer değiştirmesi. Bu tür çıkıklar sadece diz kapağı(patella) çıkığı ile olabileceği gibi beraberinde dizi bir arada tutan bağların birinin ya da bir bölümünün birlikte kopması ile olabilmektedir. Bu nedenle diz çıkıklarında aynı zamanda iyi bir bağ muayenesi de gerekmektedir. Dizin arka bölümünden geçen popliteal arter ve dizin yan bölümünde bulunan peroneal sinirin de değerlendirilmesi gerekmekte ve bu yapılar zarar görmüşse acil tedavisi yapılması gerekmektedir.

Ortopedik Acil Durumlar:

Ortopedik aciller her zaman kırık veya çıkık şeklinde görülmeyebilir. Kırık ve çıkıkların yanı sıra diğer ortopedik acil durumlar şunlardır:

-Kompartman Sendromu: Bir kas bölmesi içindeki artan basınç, kan akışının azalmasına ve potansiyel doku hasarına yol açar. Her bir kas dokusunu çevreleyen fasya dediğimiz kalın bir zar yapısı mevcuttur. Herhangi bir nedenle kas içerisine oluşabilecek kanama ya da ödem durumlarında bu zar yapısı esneyebileceğinden daha fazla basınç aldığında bu kez içerisindeki damar ve sinir yapılarına baskı yapar. Ortopedik önemli acillerden biridir ve derhal fasyotomi yapmak yani bu zar yapısını gevşetip rahatlamak gerekmektedir.

-Akut Ekstremite İskemi: Genellikle arteriyel(atar damar) tıkanıklığa bağlı olarak, doku ölümüne yol açabilen, uzuvdaki kan akışının ani kaybı.

-Omurilik Yaralanmaları: Omurilik travması, yaralanma bölgesinin altında felce veya duyu kaybına neden olabilir. Omurgadaki özellikle boyun ve sırt omurlarındaki yaralanmalarda eşlik eden bir nörolojik hasar varsa ortopedik acil grubuna girmektedir. Hasarlanmış omurga seviyesi uygun vida ve çubuk kombinasyonları ile tespit edilmeli ve omuriliğin hasara uğramış bölümü acilen serbestlenip rahatlatılmalıdır.

Acil kırıkların ve ortopedik acil durumların tedavisi tipik olarak yaralanmanın stabilize edilmesini, çıkıkların yarine oturtulmasını veya kırıkların yeniden hizalanmasını, ağrının hafifletilmesini ve daha fazla sorunların oluşmasını önlenmesini içerir.

Acil bir kırık, çıkık veya başka bir ortopedik acil durumdan şüpheleniyorsanız derhal tıbbi yardım almanız önemlidir; çünkü hızlı tedavi, uzun vadeli sorunları önlemeye ve en iyi iyileşmeyi desteklemeye yardımcı olmaktadır.