Total diz protezi ya da kısaca diz protezi, ameliyat dışı tedavilere iyi yanıt vermeyen ilerlemiş diz artriti (kireçlenmesi) veya ciddi diz yaralanmalarını tedavi etmek için ortopedi hekimleri tarafından yaygın olarak uygulanan bir ameliyattır. Diz protezi ameliyatları öncesinde ortopedi hekimlerince ameliyat dışı tedavi yöntemleri denenmektedir. Kilo kontrolü, merdiven inip çıkmak gibi zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak, fizik tedavi yöntemleri, diz eklemi içerisine yapılan enjeksiyonlar bunlara örnek verilebilir. Bu tür ameliyat dışı yönlendirmeler ya da tedavilerle çözüm elde edilemediğinde diz protezi ameliyatları uzun yıllardır başarı ile uygulanmaktadır.
Peki diz protezi ameliyatı hangi durumlarda yapılmaktadır?
İlerlemiş Osteoartrit (kireçlenme): Osteoartrit yani bilinen ismi ile kireçlenme, diz protezi ameliyatlarının yapılmasında en yaygın nedendir. Kemiklerimizin uçlarını yastıklayan koruyucu kıkırdak zamanla aşındığında bu durum ortaya çıkar. Sonuç olarak kemikler birbirine sürtünerek ağrıya, eklemde sertliğe ve şişmeye neden olur. Artrit ileri bir aşamaya ilerleyip diz eklemini ciddi şekilde etkileyerek ciddi ağrıya ve hareket kabiliyetinde bozulmaya neden olur. Dizdeki kireçlenme hastanın gündelik hayatını kısıtlar boyuta geldiğinde, ağrılar ilaçlara yanıt vermediğinde, dizdeki şekil bozukluğu ileri boyutlara ulaştığında diz protezi ameliyatı önerilmektedir.
Romatoid Artrit: Romatoid artrit, öncelikle eklemleri etkileyen, iltihaplanma, ağrı ve sonunda eklem hasarına yol açan romatolojik bir hastalıktır. İlaçlar ve diğer ameliyat dışı tedaviler semptomları hafifletemediğinde ve eklem tahribatı şiddetli olduğunda, fonksiyonun yeniden sağlanması ve ağrının azaltılması için diz protezi ameliyatı gerekli olabilir.
Travma Sonrası Artrit: Diz eklemini içeren kırıklar veya bağ yaralanmaları gibi ciddi diz yaralanmaları, travma sonrası artrite(kireçlenmeye) yol açabilir. Bu durumlar, yaralanma kıkırdağa zarar verdiğinde meydana gelir ve zamanla eklem dejenerasyonuna yol açar. Konservatif tedaviler etkisizse ve artrit(kireçlenme) diz fonksiyonunu ve yaşam kalitesini önemli ölçüde bozuyorsa diz protezi ameliyatı önerilebilir.
Diğer Artrit Türleri: Psoriatik artrit(sedef hastalığına bağlı artrit) veya ankilozan spondilit gibi diğer daha az yaygın artrit türleri de, konservatif(ameliyat dışı) tedaviler rahatlama sağlamada başarısız olduğunda diz protezi ameliyatı gerekmektedir
Diz Deformiteleri: Dizde parantez veya çarpık bacak deformitesi hastalarda doğuştan ya da birçok nedene bağlı olarak halihazırda olabilmektedir. Bu deformiteler diz ekleminde eşit olmayan yük dağılımına neden olarak eklem dejenerasyonunun hızlanmasına neden olabilir. Diz protezi ameliyatları bu deformitelerin düzeltilmesine ve dizin düzgün hizalanmasının ve fonksiyonunun yeniden sağlanmasına yardımcı olabilir.
Başarısız Önceki Diz Ameliyatları: Bazı durumlarda hastalar, artroskopik cerrahiler veya kısmi diz protezi gibi daha önce tatmin edici sonuçlar sağlamayan diz ameliyatları geçirmiş olabilir. Bu prosedürlerin semptomları hafifletmemesi ve eklem hasarının ilerlemesi durumunda diz protezi ameliyatı bir kurtarma seçeneği olarak düşünülebilir.
Sınırlı Hareket Aralığı: Diz ekleminde hareketliliği ve bağımsızlığı bozan şiddetli sertlik ve sınırlı hareket aralığı hastanın gündelik hayatını kısıtlayabilmektedir. Özellikle merdiven inip çıkmaktaki zorlanmalar ve oturduğu yerden kalkmaktaki güçlükler gibi tablolarda diz protezi ameliyatı ile hareketlilik ve esnekliği yeniden sağlama mümkün olabilmektedir.
Diz protezi ameliyatının büyük bir cerrahi prosedür olduğunu ve genellikle ilaç tedavisi, fizik tedavi, enjeksiyonlar ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi ameliyat dışı tedavilerin tükendiği veya semptomların yönetilmesinde ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde artık etkili olmadığı durumlarda düşünülmesi önemlidir. Diz protezi ameliyatı yaptırma kararı, semptomların şiddeti, genel sağlık durumu, yaşam tarzı ve tedavinin hedefleri gibi faktörler dikkate alındıktan sonra hasta ve sağlık ekibinin işbirliğiyle verilir.