Elbette kalça protezi ameliyatından sonra belirli önlemleri almak ve yeni kalça eklemini zorlayabilecek veya ona zarar verebilecek aktivitelerden kaçınmak önemlidir. Bu bölümde sizlere kalça protezi ameliyatı sonrası yapılmaması gerekenler konusunda kısa bir bilgilendirme yapacağım.
Bacak bacak üstüne atmak: Bacak bacak üstüne atmak kalça ekleminde bir dönme hareketi yaratır, bu da özellikle ameliyattan sonraki ilk haftalarda, kalça çevresindeki dokuların hala iyileşmekte olduğu dönemde çıkık riskini artırabilir. Bunu önlemek için her iki ayağınızı da yerde düz tutun ve bir bacağınızı diğerinin üzerine atmaktan kaçının. Yatakta uyurken bacak arasına konulacak bir yastık farkında olmadan bu hareketi yapmanızı engelleyecektir.
Bacağınızın aşırı derecede dönüşleri: Vücudunuzu belden döndürmek, özellikle iyileşmenin ilk aşamalarında kalça eklemini de zorlayabilir. Kalça protezine binen yükü azaltmak için dönerken bükmek yerine tüm vücudunuzu döndürün. Örneğin yataktan veya sandalyeden kalkarken kalçalarınızı bükmek yerine tüm vücudunuzu gitmek istediğiniz yöne çevirin. Bu hareketleri daha doğru ve uygun şekilde yapabilmeniz için rahat ayakkabılar giymeniz özellikle önemlidir. Tabana yapışan türdeki ayakkabılar kalça proteziniz üzerinde dönderme türü hareketler yaptıracağından önerilmemektedir. Gündelik hayata uygun rahat spor ayakkabılar tercih etmeniz önemlidir.
Çok Fazla Eğilme: Kalça ekleminin çok fazla öne doğru bükülmesi ameliyat bölgesinde gerginlik yaratabilir ve hatta çıkıklara neden olabilir. Özellikle ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta kalçayı 90 dereceden fazla bükmekten kaçının. Özellikle yerden birşey almak istenildiğinde yardım alınması önerilmektedir.
Alçak Sandalyeler ve Tabureler: Alçak sandalyeler veya taburelerde oturmak kalça eklemine gerektiğinden fazla yük bindirecektir. Bu tür oturaklar aynı zamanda kalça çevresindeki kasları çok fazla çalıştırarak kalkmayı zorlaştırır. Kalçalarınızı minimum düzeyde bükerek oturmanıza ve ayakta durmanıza olanak tanıyan kollu veya sert minderli sandalyeleri tercih edin. Yükseltilmiş bir klozet kapağı kullanmak, kalça protezi ameliyatından sonra oturmayı ve ayakta durmayı da kolaylaştırabilir. Bu nedenle alaturka tuvalet kullanımı kalça protezi ameliyatları sonrasında önerilmemektedir. Medikal malzeme mağazalarından alınan tuvalet yükselticiler önerilmektedir.
Yorucu Faaliyetler: Koşma, atlama veya temas sporlarına katılma gibi yüksek etkili faaliyetlerden kaçınılmalıdır çünkü bunlar kalça eklemine çok fazla baskı uygulayabilir ve implantın gevşemesi veya kırılması riskini artırabilir. Benzer şekilde, kalça ekleminde zorlanmayı önlemek için ağır kaldırma veya tekrarlayan eğilme gerektiren aktivitelerden kaçınılmalıdır. Kalça protezi ameliyatları sonrası yürüyüş yapmak bir çok olabilecek olumsuzluğun önüne geçecektir ancak aşırı aktiviteler proteze binen yükü artıracağı akılda tutulmalıdır.
Araba kullanmak: Cerrahınızın tavsiyelerine ve aracı güvenli bir şekilde kontrol edebilme becerinize bağlı olarak ameliyattan sonraki birkaç hafta araba kullanmak kısıtlanabilir. Pedalları kullanmak ve uzun süre oturmak, iyileşmenin ilk aşamalarında rahatsız edici ve hatta tehlikeli olabilir. Araç sürmeye dönmeden önce yeterli güç, hareketlilik ve koordinasyona yeniden kavuşuncaya kadar beklemek önemlidir. Araç kullanmaktaki bir diğer risk ise ameliyat sonrası olabilecek ağrı durumlarda aracın hakimiyetini kaybetmektir ve tehlikelidir.
Uyku Pozisyonları: Ameliyat edilen kalçanın yan tarafında uyumak, ameliyat bölgesine baskı uygulayabilir ve rahatsızlığı artırabilir. Bacaklarınızı aynı hizada tutmak ve kalçalardaki gerilimi azaltmak için genellikle bacaklarınızın arasına bir yastık koyarak sırt üstü uyumanız önerilir. Bazı kişiler, ilk iyileşme döneminde yatar koltukta uyumayı veya destek için ek yastık kullanmayı daha rahat bulabilir.
Acıyı Görmezden Gelmek: Ağrı, vücudunuzun bir şeylerin doğru olmadığını sinyal verme şeklidir. Acıyı görmezden gelmek veya rahatsızlığı bastırmak iyileşme sürecini engelleyebilir ve sorunlara yol açabilir. Bu ameliyatlar sonrasında ağrının az ya da çok olacağını öngörmek gerekmektedir. Ancak ağrıları orantısız bir şekilde hissetmek yapılması gerekenlerin yapılmamasına ya da tam tersine sebebiyet verebilir. Bu nedenle hekimin önerdiği şekilde ağrı kesicilerin kullanılması önemlidir.
Fizik Tedaviyi Atlamak: Fizik tedavi, kalça protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecinde çok önemli bir rol oynar. Fizyoterapistiniz kalça eklemindeki gücü, esnekliği ve hareketliliği yeniden kazanmanıza yardımcı olacak kişiselleştirilmiş bir egzersiz programı tasarlayacaktır. Fizik tedavi egzersizlerini atlamak veya ihmal etmek iyileşmenizi yavaşlatabilir ve hareketlilik ve fonksiyonla ilgili uzun vadeli sorunlara yol açabilir. İyileşme sonuçlarınızı optimize etmek için terapistinizin tavsiyelerine uymanız ve planlanmış tüm terapi seanslarına katılmanız çok önemlidir.
Total kalça protezi ameliyatları genel olarak kalçadaki kireçlenme durumlarında yapılan ameliyatlardır. Ancak hastaların hepsinde ameliyat sonrası yapılmaması gerekenleri tek bir kalıpta belirtmemek gerekir. Örneğin;
- Hastanın ek hastalıkları: Kalp yetmezliği, diyabet gibi,
- Kas kitlesi: Hastanın ameliyat öncesindeki kaslarının durumu,
- Ameliyatın neye bağlı olarak yapıldığı: Kalça çıkığına bağlı kalça protezi veya revizyon kalça protezi gibi,
- Ameliyat sonrasındaki kalça protezinin stabilitesi(sağlamlığı): Kalçayı yuvasında tutan kasların ve yumuşak dokuların durumu,
- Ameliyat öncesi veya sonrasındaki bacak boy eşitsizlikleri: İki taraflı kalça sorunlarında ilk ameliyat sonrasında bir bacağın diğerine göre uzun yada kısa olması gibi
- Daha öncesinde mevcut olan nörolojik tablolar: Düşük ayak gibi
- Hastanın mevcut bel hastalıkları: Dar kanal hastalığı veya bel fıtığı gibi hastalıklarda bacak kaslarının zayıf çalışması gibi durumlarda hastalara özgü bir takım ek öneriler de gerekebilmektedir.